Scholen worden steeds digitaler. Leerlingen en leerkrachten hebben een toestel, scholen werken met online lesmateriaal of gebruiken digitale borden. Maar hoe afhankelijk zijn scholen nu echt van technologie? We duiken dieper in de huidige digitale situatie in scholen.
Organische digitalisering
We zijn altijd en overal met elkaar verbonden en delen onze levens online. We zijn steeds afhankelijker van apps en tools en gebruiken onze smartphone als digitale assistent. Logisch dus dat ook het onderwijs in België steeds digitaler wordt. Maar dat was niet altijd het geval. Het is pas sinds de coronacrisis dat de digitalisering in een stroomversnelling kwam. De overheid maakte via de zogenaamde Digisprong extra middelen vrij om leerlingen en leerkrachten een toestel aan te bieden. Het resultaat? Technologie is vandaag niet meer weg te denken in scholen.
Zijn scholen dan volledig afhankelijk van technologie? Ja! En nee. Ze kunnen altijd terugvallen op klassieke lessen met pen en papier, maar de organische digitalisering van het onderwijs maakt dat wel moeilijk. Leerkrachten werken op smartboards, met online cursussen of via digitale platformen. Ook uitgeverijen maken steeds vaker gespecialiseerde online modules met verschillende niveaus om de persoonlijke groei van leerlingen te stimuleren. Digitale toepassingen zijn dus niet meer weg te denken uit het klaslokaal. Als het internet uitvalt of er een cyberaanval plaatsvindt, ligt de werking van de school dan ook grotendeels plat.
De vijf grootste uitdagingen
Net zoals bedrijven denken scholen best na over hun langetermijnstrategie op vlak van IT. Maar net daar wringt het schoentje. Scholen kennen hun behoeften en weten welke tools en oplossingen ze nodig hebben om hoogwaardig digitaal onderwijs te bieden. Alleen hebben ze daar niet altijd de juiste middelen voor.
Scholen staan dan ook voor vijf grote uitdagingen: snel en betrouwbaar internet bieden, cybersecurity versterken, hardware aankopen en de juiste digitale tools implementeren om vlot en efficiënt (samen) te werken en te onderwijzen.
Door het groeiende aantal toestellen en digitale toepassingen is snelle en betrouwbare wifi geen luxe, maar een noodzaak. In een doorsnee secundaire school zijn al snel meer dan 1.000 toestellen tegelijk verbonden met het wifinetwerk. Betrouwbaar internet is dan ook geen luxe, maar pure noodzaak voor vlot en modern onderwijs. Om een duurzame en schaalbare internetinfrastructuur te verzekeren, adviseert Vlaanderen minimaal 2 Mbps per leerling.
Veel scholen hebben bijgevolg behoefte aan extra bandbreedte om hun dagelijkse werking vlot te laten lopen. Want als de wifiverbinding hapert, komt het lesgeven in gedrang. Ook het ondersteunend personeel komt niet aan hun kerntaken toe en dat leidt tot frustratie. Een sterk en stabiel netwerk is dus essentieel om iedereen, van leerling tot directie, met elkaar én met de digitale leeromgeving te verbinden.
De oplossing? Extra bandbreedte om snel internet te garanderen. Bereken hier hoeveel jouw school nodig heeft.
Scholen worden steeds vaker het slachtoffer van geavanceerde cybercriminaliteit. Hoe meer toestellen verbonden zijn, hoe groter de risico’s op ransomware, phishing of DDoS-aanvallen. In de toekomst gaat de Bring Your Own Device-trend (BYOD) alleen maar evolueren, wat de behoefte om een strategisch cybersecuritybeleid uit te tekenen doet stijgen.
En dat is ook wat de overheid van scholen verwacht. In de nieuwe beleidsnota van Vlaams Minister van Onderwijs Zuhal Demir staat dat scholen zich optimaal moeten focussen op het versterken van hun cyberveiligheid om persoonsgegevens te beschermen en een veilige leeromgeving te creëren voor leerlingen.
De oplossing? Een toekomstgericht cybersecuritybeleid opstellen die scholen optimaal voorbereid op toekomstige uitdagingen of dreigingen.
Afstandsonderwijs, online testen afleggen, digitaal leren of online meetings: de digitalisering zorgt ervoor dat we meer en meer online (samen)werken. Scholen moeten hierbij inzetten op bruikbare tools die vlot en efficiënt door zowel leerkrachten, leerlingen als ondersteunend personeel gebruikt kunnen worden. Denk aan samenwerkingstools voor scholen met meerdere vestigingen, digitale agenda’s, gedeelde documenten of platforms om vlot intern te communiceren.
Maar ook telefonische bereikbaarheid blijft essentieel, zeker op piekmomenten zoals bij inschrijvingen of onverwachte afwezigheden. IT in het onderwijs draait bovendien om meer dan het netwerk en de infrastructuur alleen. Daarom hebben IT-coördinatoren in scholen best ook affiniteit met het onderwijs om de juiste software en workloads aan te kopen. Het is belangrijk dat zij een correcte inschatting maken van welke tools het beste werken in een praktijkrichting of leerkrachten helpen om ze snel en correct te implementeren.
De oplossing? Maak een IT-beleid op maat van je school en selecteer de juiste samenwerkingstools om efficiënt en digitaal aan de slag te gaan.
Ook de aankoop van hardware is een uitdaging die in de toekomst alleen maar groter wordt. Scholen rekenen op de budgetten van de overheid om toestellen aan te kopen, maar dat wordt moeilijk met de nieuwe regelgeving. De Digisprong krijgt daarbij een nieuwe invulling en er wordt minder budget uitgereikt.
Scholen moeten nu op zoek naar een passende strategie om voldoende toestellen te voorzien of overschakelen naar BYOD wat digitale inclusie vertraagt.
De digitalisering in het onderwijs doet ook de behoefte aan ondersteuning en opleidingen voor leerkrachten stijgen. Digitale tools en lespakketten zijn handig en bieden veel mogelijkheden, maar helaas ontbreekt het vaak aan tijd, kennis of begeleiding om die tools effectief te gebruiken in de klaspraktijk.
Dat wordt ook erkend in de beleidsnota van minister Zuhal Demir, waarin benadrukt wordt dat leerkrachten nood hebben aan gerichte ondersteuning die aansluit bij hun vak en leerlingen. Zonder de juiste omkadering en opleidingsmogelijkheden blijft de technologie onderbenut.
Wat brengt de toekomst?
Het onderwijs wordt in de toekomst alleen maar digitaler. Dat scholen afhankelijk zijn van technologie is duidelijk. De échte uitdaging is hoe scholen de digitalisering beheersbaar, duurzaam en inclusief maken binnen een context van beperkte middelen en toenemende digitale dreigingen.
Externe partners spelen hierin een belangrijke rol. Niet alleen om scholen te ontzorgen op vlak van technologie, ze fungeren ook als inspiratiebron of betrouwbare partner om ideeën, IT-behoeften en nieuwe trends mee uit te wisselen. Ook moeten scholen de perfecte balans vinden tussen technologie en pedagogie.
Wanneer ondersteunen ze elkaar? Hoe gaan we om met nieuwe technologieën zoals AI? En hoe zetten we technologie in de toekomst in om kwaliteitsvol onderwijs te bieden met aandacht voor innovatie, didactiek en leerlingen en leerkrachten.
