Beantwoord deze 6 vragen vooraleer je post
‘Sharenting’, zo heet het fenomeen waarbij ouders foto’s en filmpjes van hun kroost delen op sociale media. Delen is leuk, maar bezint eer ge begint want niet alles mag zomaar. Wij vroegen juridisch expert Simon Verschaeve naar de do’s en don’ts.
Vooral met de opkomst van de mamablogs kreeg het aantal kinderfoto’s op het internet een stevige boost. Simon Verschaeve van de universiteit Gent onderzocht voor zijn masterproef het fenomeen van sharenting vanuit juridisch perspectief. “Ouders hebben recht op vrije meningsuiting, het recht op een familieleven en het recht op een privéleven. Het delen van foto’s van hun kinderen valt onder die fundamentele rechten”, zegt hij. Met andere woorden: als je bepaalde vuistregels respecteert, is er niemand die je kan verbieden om de eerste babyfoto, de eerste fruitpapfoto en de eerste potjesfoto op Facebook te zetten. We weten bovendien allemaal hoe fijn het is om een schattig filmpje of beeld online te zwieren en daar duimpjes of hartjes voor te krijgen.
Maar er is een ‘maar’ in het sharenting-verhaal. Simon Verschaeve: “Kinderen hebben ook recht op privacy, en dat legt jou als ouder toch ook enkele beperkingen op. In principe mogen er geen afbeeldingen gepost worden zonder toestemming van de betrokkene. Als kinderen klein zijn – volgens de rechtspraak tot ze twaalf à veertien jaar oud zijn - kunnen ze die toestemming uiteraard niet zelf geven en zijn het de ouders die de juridische bevoegdheid krijgen. ”
Jij bepaalt dus tot je kind oud en (media)wijs genoeg is wat je post, hoeveel en wat daarop te zien is (binnen de mate van wat mag en fatsoenlijk is, natuurlijk). Leuk, maar laat dat geen vrijgeleide zijn om eender wat online te zwieren. Het is goed om te beseffen dat onze kinderen nog voor ze zélf online gaan, al een digitale tattoo hebben. Een voetdruk die wij gecreëerd hebben voor hen. En hoe kleiner de kinderen, hoe terughoudender we moeten zijn, vindt Simon Verschaeve. “Tijdens mijn onderzoek zag ik dat de digitale tattoo van sommige kinderen enorm groot is. Het is goed om die online identiteit beperkt te houden tot je kinderen zelf groot genoeg zijn om ze mee te ontwikkelen.” Vaak staan ouders er niet bij stil, maar wat op internet verschijnt, kan een leven lang blijven. Wat nu leuk is, is dat straks misschien niet meer. En als wij willen dat onze kinderen zich straks ontpoppen tot mediawijze mensjes, moeten we ook ons eigen deelgedrag kritisch durven bekijken, niet? Stel jezelf daarom deze vragen vooraleer je iets post.
Vraag 1: Mag iederéén deze foto zien?
En dan bedoelen we écht iedereen. Want ja, jij kunt een foto delen met jouw vrienden op Facebook, maar die vrienden kunnen de foto downloaden, taggen, doorsturen, delen… Je mag er dus van uitgaan dat er méér mensen je foto te zien kunnen krijgen dan degenen die jij in je hoofd had.
Wat is jouw antwoord?
º “Mmm, misschien beter niet dan” > Hou de foto voor jezelf
º “Geen probleem, iedereen mag dit zien” > ga naar vraag 2
Vraag 2: is dit nú leuk? En zal het dat later ook nog zijn?
Wellicht is de foto nu schattig en/of komisch, anders zou je ze niet willen delen. Maar kijk eens wat verder in de toekomst. Je peuter die woede-uitbarstingen krijgt, grappige uitschuivers maakt, woorden verkeerd uitspreekt of in de inhoud van z’n potje zit te dabben: de kans dat je teenager zichzelf op die manier graag terugziet, is klein.
Wat is jouw antwoord?
º “Oké, dit kan later gênant worden” > Hou de foto voor jezelf
º “Nope, ook later kan dit door de beugel” > ga naar vraag 3
Vraag 3: is er naakt te zien?
Schattige blote babybilletjes, kleine meisjes op het strand in bikini: we denken doorgaans dat een streepje bloot onschuldig is als kinderen nog klein zijn. Maar Child Focus trok recent nog aan de alarmbel. Niels Van Paemel van Child Focus: “Op sociale media verschijnen heel vaak foto’s van kinderen op vakantie rond het zwembad, aan het strand… Het is geen probleem om die foto’s te tonen in familiecontext, maar online let je er beter mee op. Die beelden kunnen uit de context gehaald worden en terechtkomen op pedofiliewebsites waar kleine kinderen worden geseksualiseerd.”
Ja, er zijn dus mensen met slechte bedoelingen die het web afschuimen en foto’s uit hun context halen. Simon Verschaeve: “In Rusland is er eens een groot schandaal geweest met pedofiliebeelden. Veel van die foto’s bleken gedeeld te zijn door de ouders zelf op sociale media.” Het is dus niet omdat wij het onschuldig bedoelen, dat het altijd even onschuldig geïnterpreteerd wordt.
Wat is jouw antwoord?
º “Ai, er is een bloot piemeltje of spleetje te zien op deze foto” > Hou de foto voor jezelf
º “Geen probleem, geen bloot te zien” > ga naar vraag 4
Vraag 4: zijn je privacy-instellingen gecheckt?
Uit alle onderzoeken blijkt dat ouders doorgaans weinig kaas gegeten hebben van privacy-instellingen. Nochtans dienen die om foto’s, en zeker die van kinderen, af te schermen.
>> Op Facebook heb je de keuze om je foto’s te delen met iedereen of welbepaalde personen. De functie bestaat, maak er dus gebruik van. Je kunt allerhande lijstjes aanmaken van familie, goeie vrienden, ouders van de klas etc. die je (strand)foto’s wél mogen zien.
>> Op Instagram bestaat deze functie niet. Maar je kunt je profiel wel privé zetten in plaats van openbaar.
Wat is jouw antwoord?
º “Que? Ik ken echt niks van privacy-instellingen” > Post je foto niet OF Google even op ‘privacy-instellingen Facebook/Instagram aanpassen’
º “Oké, ik heb mijn privacy-instellingen gecheckt/aangepast” > Goed zo, ga dan naar vraag 5
Vraag 5: staan er nog andere mensen op de foto?
Wellicht waren er nog andere kinderen in het zwembad, de speeltuin of op het verjaardagsfeestje, dus de kans is reëel dat zij ook mee in beeld komen. Zijn andere kinderen herkenbaar? Dan moet je volgens de Belgische wetgeving eerst om toestemming vragen aan de ouders omwille van portretrecht.
Wat is jouw antwoord?
º “Wat een gedoe, ik heb geen contactgegevens van die andere ouders” > Alle begrip, maar post dan je foto liever niet
º “Mijn kind staat alleen te blinken op de foto” OF “Gecheckt met de andere ouders, voor iedereen oké” > Je bent er bijna, ga naar de laatste vraag 6
Vraag 6: heb je je kind om toestemming gevraagd?
Hoezo, ik bepaal toch zelf wat ik post? In theorie wel (als dat binnen de perken blijft van wat fatsoenlijk is tenminste), en zolang je kind amper kan praten, heeft toestemming vragen geen zin. Maar als je niet wilt dat je kind later zijn of haar privacy te grabbel gooit op het internet, doe het dan zelf ook niet. Door nu al toestemming te vragen vanaf dat je kind weet wat sociale media zijn en wat jij erop doet, introduceer je dat als een normale gang van zaken.
Wat is jouw antwoord?
º “Nee, want mijn kind is nog maar enkele maanden oud” >
Dan kun je inderdaad geen toestemming vragen en ben jij degene die jezelf toestemming geeft. Maar als je alle voorgaande vragen hebt overlopen, besef je dat je kind recht heeft op privacy en dat je beter twee keer nadenkt vooraleer je foto’s online zet. Door deze test te doen en hier te belanden, heb je bewezen dat je een mediawijze ouder bent. Dus druk nu maar op de post-knop en geniet van de duimpjes, hartjes en leuke comments!
º “Ja, en mijn kind wil niet, jammer” >
Inderdaad jammer. Maar het is goed dat je als ouder de toestemming hebt gevraagd, en het is heel belangrijk om die vraag te respecteren. Practice what you preach: als jij niet wilt dat je kinderen later eender wat posten, is het goed om nu al hun wens te respecteren. Post de foto dus niet en blijf vooral praten met je kind over (veilig en leuk) sharen!
º “Ja, en mijn kind zegt: doe maar” >
Alright, jullie hebben alle stappen doorlopen én zijn het gesprek aangegaan over wat er wel en niet gedeeld kan worden. Fijn! Blijf vooral praten met je kind over (veilig en leuk) sharen en druk dan nu op de post-knop. Geniet van de duimpjes, hartjes en leuke comments!
